خیسی بستر، افزایش غلظت گاز آمونیاک در سالن، بالا رفتن تصاعدی هزینه گرمایش و افت عملکرد گله مهم ترین مشکلاتی می باشند که با شروع فصل سرما در مزارع پرورش جوجه گوشتی شایع می شوند و سرنخ گمشده همه آنها مربوط به نقصان در تهویه حداقل (Minimum Ventilation) سالن است. کمبود اکسیژن در سالن هایی که جوجه های جوان در آن نگهداری می شوند از مشکلات شایع مرغداری ها در ایران است که نرخ ابتلا به آسیت را در سنین بالاتر جوجه گوشتی افزایش داده و سرعت رشد اولیه (هفت روز اول) را به نحو قابل ملاحظه کم می کند. بسیاری از این موارد مربوط به عدم توجه به چهار ضرورت تهویه حداقل در سالن مرغداری است. این چهار ضرورت عبارتند از: فشار: برای اینکه هوای سرد ورودی بتواند با هوای گرم بالای سر جوجه ها ترکیب شده و نشست آن موجب کاهش دمای اطراف جوجه ها و سرماخوردگی نشود، نیاز به حداقل 0.1 اینچ فشار استاتیک است. نشست هوای سرد در زمان تهویه حداقل یکی از مهم ترین دلایل خیسی بستر، عوارش تنفسی در سنین پایین و میعان رطوبت هوا در سالن است. ورودی هوا: برای تهویه حداقل مطلوب، ورودی های هوا باید از تعداد مناسب برخوردار بوده و در محل مطلوب نصب شده باشند. ورودی های هوا نباید بیش از حد عریض یا بیش از حد باریک باشند. تجهیزات: تناسب تجهیزات تهویه شامل هواکش و ورودی های هوا و نیز صحت کارکرد آنها برای تهویه حداقل ضروری است. زاویه ورودی های هوا در تهویه حداقل باید به سمت سقف باشد. زمان بندی: در تهویه حداقل برای دستیابی به کیفیت مطلوب هوا و دما در سالن نگهداری جوجه گوشتی نیاز به زمان بندی دقیق فرآیند خاموش – روشن هواکش ها می باشد. تهویه حداقل چیست؟ تهویه حداقل در سالن مرغداری اولین مرحله از تهویه با فشار منفی است که مدت کارکرد آن بر اساس زمان و نه دما تنظیم می شود. به عبارت دیگر دمای بالا یا پایین سالن تاثیری در مدت و شدت تهویه حداقل نداشته و صرفا بر اساس زمان بندی تعداد مشخصی از هواکش ها روشن شده و به همان نسبت تعداد مشخصی از اینلت ها باز می شوند. برای تهویه حداقل اغلب از بازه های زمانی پنج دقیقه استفاده می شود. به عنوان مثال در روز اول پرورش معمولا از برنامه 30 ثانیه روشن و 270 ثانیه خاموش استفاده می شود و مدت زمان روشن بودن به تناسب سن گله به طور تدریجی افزایش داده می شود. هنگامی که دمای سالن با وجود تهویه حداقل شروع به افزایش به بیش از مقدار مورد نظر می کند به این معنی است که دیگر این شکل از تهویه کارا نبوده و باید به تهویه انتقالی تغییر یابد. به طور کلی تهویه حداقل در زمان سرما و حداکثر تا 15 روزگی قابل اجرا می باشد. اهداف تهویه حداقل هدف تهویه حداقل خارج سازی حداکثر گازهای دفعی و حفظ رطوبت سالن بدون مصرف سوخت اضافه و وارد کردن تنش به گله است. چهار ضرورت تهویه حداقل برای دستیابی به این هدف لازم به نظر می رسد: فشار استاتیک مناسب برای تامین جریان هوا، ورودی های اینلت مناسب که قادر به هدایت هوا به سمت سقف باشد، تجهیزات مناسب که قادر به ایجاد جریان یکدست هوا در سالن باشد و زمان بندی مناسب هواکش ها برای حفظ حداکثر گرما. فشار استاتیک هدف فشار مناسب برای کارکرد مطلوب تهویه حداقل کاملا به عرض سالن مرغداری بستگی دارد. بر اساس یک قانون سرانگشتی، هر اینلت استاندارد به ازای هر 0.01 اینچ آب فشار استاتیک می تواند هوا را تا 60 سانتیمتر به سمت مرکز سالن پرتاب کند. بنابراین فشار استاتیک هدف برای یک سالن به عرض 12 متر، حداقل 0.1 اینچ می باشد تا هوای ورودی خارج بتواند به سقف در مرکز سالن برسد. باید در نظر داشت از آنجایی که فشار استاتیک بالاتر از 0.14اینچ آب توصیه نمی شود، استفاده از فن های سیرکوله کننده در حدفاصل دیوار تا مرکز سالن برای دستیابی به کیفیت مناسب هوا در تهویه حداقل ضروری است. تعداد ورودی های هوا تعداد اینلت های ورودی هوا بسته به تعداد فن های فعال در تهویه حداقل محاسبه می شود. شروع تهویه حداقل برای اغلب سالن ها با دو هواکش با قطر 90 سانتی متر آغاز می شود که البته در سالن هایی که عایق بندی مناسبی ندارند، نیاز به استفاده از سه هواکش 90 یا یک فن 90 و یک هواکش 140 است. در صورتی که در یک سالن فرضی با 50 اینلت دو هواکش 90 فعال باشد، 75 درصد اینلت ها در زمان تهویه حداقل باید مسدود شوند. اشتباه بزرگ در چنین شرایطی، باز کردن تمام اینلت هاست که جریان هوا و بازدهی تهویه را در سالن به شدت کاهش می دهد. به طور کلی طی هفته اول و گاهی تا روز دهم در یک سالن با 50 اینلت استاندارد، فعال کردن 12 تا 14 اینلت در ابتدای سالن که گله در آن مستقر است، کافی به نظر می رسد. در این حالت تمام اینلت های بخش خالی سالن باید غیرفعال شود. انجام تست دود برای بررسی اینکه هوای ورودی اینلت ها به سمت سقف حرکت می کند و رفع اشکال احتمالی پیشنهاد می شود. کوچک بودن ورودی های هوا یا تعداد کم آنها موجب می شود هواکش ها در مقابل حجم بزرگی از هوای ساکن قرار گرفته و بازدهی آنها کم شود. همچنین باز بودن بیش از حد اینلت ها منجر به از بین رفتن فشار منفی درون سالن می شود و جریان هوا در سالن از حالت یکنواخت خارج می شود. از بین رفتن فشار منفی داخل سالن باعث تماس مستقیم هوای سرد با جوجه ها خواهد شد. تعداد هواکش ها توان هواکش ها در تخلیه هوای سالن به وسیله قدرت آنها مشخص می شود که اغلب بر حسب فوت مکعب در دقیقه (CFM) ارائه می شود. اگر فرض شود هر کدام از هواکش های 90 سانتیمتر از توان 10000 فوت مکعب در دقیقه برخوردار می باشند، مجموع توان دو هواکش معادل CFM 20000 خواهد بود. زمان بندی هواکش ها آخرین مرحله در تنظیم تهویه حداقل، زمان بندی کارکرد هواکش ها می باشد که حداقل میزان آن 30 ثانیه در طول هر پنج دقیقه است. در این محاسبه فرض می شود که تمام هوای تخلیه شده از سالن مربوط به محدوده پرورش جوجه است. برای محاسبه مدت زمان فعالیت هواکش ها، نیاز به اطلاعات اولیه شامل توان هواکش ها، تعداد و سن جوجه ها می باشد. به این ترتیب برای یک گله 24000 قطعه جوجه گوشتی یک روزه به 2400 فوت مکعب در دقیقه تهویه نیاز است. از آنجایی که فرض شد ظرفیت هواکش ها 20000 فوت مکعب در دقیقه است، با تقسیم این دو عدد مشخص می شود که ظرفیت مورد نیاز تهویه معادل 12 درصد ظرفیت هواکش ها است. با توجه به فواصل زمانی 5 دقیقه (300 ثانیه) کارکرد هواکش ها، 12 درصد آن معادل 36 ثانیه خواهد شد. بنابراین هواکش ها در هر پنج دقیقه باید 36 ثانیه روشن (و 264 ثانیه خاموش) باشند. اعداد جدول بالا هنگامی که دمای هوای محیط بین 2- تا 20 درجه سانتیگراد باشد، قابل استناد است و با خارج از این محدوده دمایی بسته به شرایط باید تغییرات جزئی در آن اعمال شود. هنگامی که رطوبت نسبی به بالای 65 درصد یا غلظت آمونیاک به بیش از 25 پی پی ام افزایش یابد، 15 ثانیه باید به مدت کارکرد هواکش ها افزوده شود. در نقطه مقابل اگر رطوبت به پایین تر از 50 درصد برسد یا غبار در هوای سالن مشاهده شود، توصیه بر این است که مدت فعالیت هواکش ها به میزان 10 تا 15 ثانیه کمتر شود.